Mutlaka dikkatinizi çekmiştir; demiryolu raylarında ve rayların etrafında hep kırık, parçalanmış taş parçaları bulunur. Peki ama bunun sebebi ne; hiç merak ettiniz mi? Demiryolu raylarının yanında neden küçük taş parçaları var?
Bu, ilginç bir cevabı olan iyi bir soru… Bu taşlar aslen balast olarak bilinir. Amaçları, rayları yerinde tutan ahşap çapraz bağları sabit tutabilmektir.
Bu konuda Independent şu yorumu yapıyor: Kilometrelerce uzanan dar ve çelik şeritleri zeminin üzerinde inşa edenlerin karşılaştığı mühendislik zorluklarını düşünün… Bunlar ısı genleşmesine ve büzülmesine, yer hareketine ve titreşime, sert hava koşullarından yağış birikmesine ve alttan ot ve bitki büyümesine maruz kalırlar. Yani sabit durmaları oldukça zordur. Ayrıca zamanın yüzde 99’unda yüksüz olarak yerlerinde dururlarken, kalan yüzde 1’lik zaman diliminde ağır hareketli yüklere maruz kaldıkları da unutulmamalı.
Peki bu sorunu nasıl aşabiliyoruz? Cevap, çıplak zeminle başlamak ve ardından su altında kalmaması için yolu yeterince yükseltmek için bir temel oluşturmakla başlıyor. Temelin üstüne bir yük kırma taş (balast) bırakırsınız. Taşın üzerine bir sıra ahşap kiriş (ray yönüne dik) döşersiniz. Daha sonra kirişlerin etrafına kırma taş dökmeye devam edersiniz. Taşın keskin kenarları, birbirlerinin üzerinden kaymalarını zorlaştırır (pürüzsüz, yuvarlak çakılların yapacağı şekilde), böylece onları etkin bir şekilde yerinde kilitler. Sonra sıra, çelik raylara gelir; onları uçtan uca bağların üzerine yerleştirirsiniz.
Onları çivileyebilir veya bağlarına vidalayabilirsiniz, ama bu işe yaramayacak. Rayın uzunluğu boyunca ısı genleşmesi ve büzülmesinin neden olduğu önemsiz hareket, raylardan herhangi biri yerine sabitlendiğinde kırılmasına veya bükülmesine neden olur. Bunun yerine, raylar traverslere, onları aşağıda tutan ancak genişledikçe veya büzüldükçe uzunlamasına hareket etmelerine izin veren klipsler veya ankrajlarla bağlanır.
Balast, bağların yükünü (ki bu da trenin ray üzerindeki yükünü taşır, klipsler tarafından tutulur) temel boyunca dağıtır, yer hareketine, termal genleşmeye ve ağırlık değişimine izin verir, yağmur ve karın ray boyunca süzülmesine izin verir. Ve yolu hızla ele geçirecek olan yabani otların ve bitki örtüsünün büyümesini engeller.
Kaynak: Chip – https://www.chip.com.tr/haber/tren-raylarinda-ve-cevresinde-tas-olmasinin-sebebi-budur_150820.html
