Yaklaşık 13,7 milyar yıl önceki Büyük Patlama’dan sonra ilk yıldızların ve galaksilerin oluşması muhtemelen birkaç yüz milyon yıl sürdü. Onların ışığı kozmosun “Karanlık Çağlarını” sona erdirdi. Bugün, James Webb Uzay Teleskobu gibi teleskoplar neredeyse bu çağa kadar geriye bakabiliyor. Bunun nedeni, bu ilk galaksilerden gelen ışığın bize ulaşmasının bugüne kadar sürmüş olması. Büyük gökyüzü araştırmaları da maddenin dağılımı, kozmosun büyük ölçekli yapıları ve gelişimi hakkında sürekli olarak yeni bilgiler sağlıyor.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Brice Ménard, “Dünyanın dört bir yanındaki astrofizikçiler yıllardır bu verileri analiz ediyor ve binlerce bilimsel makale ve keşif buna dayanıyor” diyor ve devam ediyor: “Ancak hiç kimse güzel, bilimsel olarak doğru ve bilim insanı olmayanlar için erişilebilir bir harita oluşturmak için zaman ayırmadı. Bizim amacımız da evrenin gerçekte neye benzediğini herkese göstermekti.”
İnteraktif haritaya buradan ulaşabilirsiniz.
Hazırlanan interaktif harita, 20 yılı aşkın süredir devam eden bir gökyüzü araştırması olan Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması’ndan elde edilen verilere dayanıyor. Gökbilimciler New Mexico’daki Apache Point Gözlemevi’nde bulunan 2.50 metrelik geniş açılı yansıtıcı teleskopu kullanarak her gece gökyüzünün farklı alanlarının görüntülerini çekiyor. Bu projenin bir parçası olarak milyonlarca galaksi haritalandı ve yeni harita bu galaksilerin yaklaşık 200.000’ini gösteriyor.
Etkileşimli harita, görünür evrenin koni şeklindeki, yaklaşık on derece genişliğindeki bir bölümünü gözler önüne seriyor, yaklaşık 13,7 milyar ışık yılı mesafeye kadar uzanıyor ve böylece gözlemlenebilir evrenin tüm derinliğini kapsıyor. Sanal yolculuk haritanın en alt kenarında mavimsi beyaz bir noktayla başlıyor – bu nokta Samanyolu’nu temsil ediyor.
Ménard, “Biz bu haritada sadece bir piksel büyüklüğünde küçük bir zerreyiz – ve biz derken milyarlarca yıldızı ve gezegeniyle tüm galaksimizi kastediyorum” diyor. Samanyolu’nun başlangıç noktası olması bizim bakış açımızdan kaynaklanıyor: Eğer başlangıç noktası olarak başka bir galaksiyi seçseydik, harita çok benzer görünecekti. Çünkü Samanyolu’muz ne özeldir ne de kozmosta belirli bir yerdedir – ve coğrafi bir merkezi yoktur.
Gökbilimciler kendi renk skalalarını geliştirdiler
Şimdi uzayın derinliklerine doğru ilerlediğimizde, yakın çevremizde sayısız başka galaksiyi filament benzeri net yapılar oluşturan noktalar olarak görürüz. Bunlar galaksiler ve galaksi kümeleri tarafından oluşturulan kozmosun büyük yapılarını gösterir. Zamanda ne kadar geriye gidersek, bu büyük yapılar o kadar belirsizleşir.
Galaksi noktalarının renkleri kırmızıya kaymalarını yansıtıyor. Evren Büyük Patlama’dan bu yana genişlemeye devam ettiğinden, uzaktaki nesneler tarafından salınan radyasyon yol boyunca gerilir, ışık daha uzun dalga boylarına dönüşür ve böylece giderek daha fazla kırmızı ve ardından kızılötesi aralığa kayar.
Harita bu tür iki kademeli değişimi gösteriyor: Alt kısımda galaksiler, üst kısımda ise daha uzak, daha yaşlı kuasarlar… Bu aktif galaksi çekirdeklerinin rengi aksi takdirde artık görünür ışıkta olmayacağından, gökbilimciler bu haritada onlar için ayrı bir ölçek kullandılar.
Büyük Patlama’dan sonra yayılan ilk radyasyon üst kenarda görülebiliyor. Bugün bu radyasyon o kadar gerilmiş ve “seyreltilmiştir” ki sadece kozmosun her yerinde bulunan zayıf radyo radyasyonu olarak ölçülebilmektedir – kozmik arka plan radyasyonu. Bu aynı zamanda gözlemlenebilir evrenin de sınırı. Galaksiler ve daha da uzaktaki nesneler bizim için görünür değil, çünkü ışıklarının bize ulaşması evrenin bugüne kadarki süresinden daha uzun sürüyor.
Ménard, “Astronomik görüntülerde tek tek galaksileri ya da belki de tüm grupları görmeye alışkınız” diyor ve ekliyor: “Ancak bu harita kozmosu tamamen farklı bir ölçekte gösteriyor. Galaksileri en derinlere kadar görselleştiriyoruz.”
Kaynak: Chip – https://www.chip.com.tr/haber/zamanda-137-milyar-yil-geriye-gidiyoruz-arastirmacilar-buyuleyici-bir-harita-yayinladi_161790.html
