Anakart nedir, ne işe yarar? Anakart çeşitleri ve özellikleri

Anakart nedir ❓

Anakart ne demek kısaca açıklamak gerekirse; Anakart, bilgisayardaki ana baskılı devre kartıdır. Başka bir deyişle, bilgisayarınızın bir sistem olarak çalışması için gerekli tüm parçaları birbirine bağlayan ana devre kartıdır.

Anakart, bilgisayarın tüm bileşenlerinin ve harici çevre birimlerinin bağlandığı merkezi iletişim omurgası bağlantı noktasıdır. Motherboard, mainboard, mobo, logic board ya da system board olarak da adlandırılır.

Her biri bilgisayarın belirli bir modeli ve boyutuyla uyumlu olması amaçlanan geniş bir anakart yelpazesi vardır. Farklı işlemci ve bellek türlerinin belli anakart türleriyle en iyi şekilde çalışması amaçlandığından her tür işlemci ve bellekle uyumlu bir anakart bulmak zordur. Öte yandan sabit diskler genellikle çok çeşitli anakartlarla uyumludur ve çoğu marka ve türle kullanılabilir. Bilgisayar anakartı, bilgisayar elemanlarının ve çevre birimlerinin çoğunun bağlantı noktası olan bilgisayar kasasının içinde bulunur. Tower kasalı bilgisayarlar (Kule tipi bilgisayarlar olarak da geçer) söz konusu olduğunda, anakartın kulenin sağ ya da sol tarafında olması muhtemeldir.

Kişisel bilgisayarlara yönelik ilk anakartlar nispeten daha az sayıda bileşen içeriyordu. İlk IBM PC anakartında yalnızca bir CPU ve birkaç kart bağlantı noktası bulunuyordu. Compaq, IBM tarafından oluşturulan tasarımı temel almayan bir anakart kullanan ilk şirkettir. Yeni mimari Intel tarafından üretilen bir CPU’yu kullanıyordu. Compaq’ın satışları artmaya başladığında, sektördeki birçok şirket bunun riskli bir hareket olduğuna inanmasına rağmen diğer işletmeler de hızla aynı yolu izledi. Ancak 1990’lara gelindiğinde Intel, bilgisayar anakartları pazarında hakim bir paya sahipti. Asus, Gigabyte ve MSI, bu sektördeki en etkili üç şirket. Ancak, Asus şu anda dünyanın en büyük anakart üreticisi.

Anakart ne işe yarar 🧐

Bir bilgisayarın anakartı genellikle kasadaki en büyük parçadır. Ana kart, bilgisayar içindeki farklı tüm bileşenleri birbirine bağlar, güç kaynağından elektriği dağıtır ve bilgisayara takılabilecek depolama aygıtları, bellek modülleri, ekran kartı, WiFi kartı ve diğer bileşenleri tanımlar. Anakartın işlevi kısaca budur. Şimdi, bilgisayardaki anakart ne işe yarıyor detaylıca görelim.

Anakartın BIOS bileşeni, talimatları işlemek için işletim sisteminin klavye ve fare gibi giriş ve çıkış aygıtlarıyla iyi etkileşime girmesini sağlar. Bu, bilgisayara gönderilen verilerin amaçlanan amacı gerçekleştirecek şekilde beklendiği gibi hareket etmesini sağlar. Ayrıca USB bağlantı noktaları üzerinden veri akışını yöneterek cihazlar arasında veri aktarımına olanak tanır. Ayrıca verimliliği artırmak için işlemcinin RAM’deki bilgilere erişmesini sağlar.

Anakart, gücü en iyi şekilde sağlar ve dağıtır. Bilgisayarın çalışması için elektriğe ihtiyaç vardır. Anakartta bilgisayarı bir güç kaynağına bağlayan ve onu bilgisayarın kullanabileceği elektriksel güce dönüştüren bir güç konektörü fişi bulunur. Anakart, elektrik akımının farklı sistem bileşenlerine en iyi şekilde dağıtılmasını sağlar. Anakart, her bir bileşenin gerekli gücü almasını sağlayan, önceden tanımlanmış bağlantılara sahip bir entegre devre teknolojisine sahiptir. Devreler, bilgisayarı enerji açısından verimli bir aygıt haline getirmek için daha az enerji tüketilmesini sağlar.

Anakart, farklı bileşenler arasındaki iletişimi kolaylaştırır. Bir bilgisayarın belirli bir talimat dizisini işlemesi için, bazen görevi tamamlamak amacıyla birkaç bileşenin iletişim kurması ve birlikte çalışması gerekebilir. Bu tür senaryolarda anakart, bu bileşenler arasındaki iletişimi sağlamak için devre teknolojisini kullanır. Anakart ayrıca bilgisayarın işletim sistemiyle etkileşim kurması için CPU, BIOS, USB bağlantı noktaları gibi bazı bileşenlerine de bağlı olabilir.

İyi bir anakart bilgisayarın genel dayanıklılığını artırır. Yüksek kaliteli bir anakart, bileşenlerinin üzerinde çalışabilmesi için sağlam bir temel oluşturur. İyi bir anakart özel soğutmaya sahiptir. Bu faktörler, her bir parçanın beklendiği gibi çalışmasını ve diğer bileşenlerle iletişim kurmasını sağlayarak bilgisayarın donanımını verimli bir şekilde kontrol etmesini sağlar. Sağlam bir bilgisayar görevleri etkili bir şekilde yerine getirir; bu da kullanıcı deneyimini iyileştirir.

Anakart çeşitleri nelerdir 🖥️

Anakartlar farklı tiplerde gelir ve çeşitli amaçlar için tasarlanmıştır. En yaygın anakart çeşitleri; ATX, Micro-ATX, Mini-ITX ve Extended ATX’tir. Ana kartlar, boyutları, form faktörlerine ve sundukları genişletme yuvalarının sayısına göre farklılık gösterir.

Anakart bileşenleri neler ⚙️

Bilgisayarın çalışması için hayati önem taşıyan çok sayıda bileşen anakarta bağlıdır. Bunlara işlemci, bellek ve genişletme yuvaları dahil. Anakart bilgisayarın her parçasına doğrudan veya dolaylı olarak bağlanır. Anakartın bilgisayarın sistem hızı ve genişletme imkanları üzerine büyük etkisi vardır. Anakartlar aşağıdaki ana bileşenleri içerir:

• Mouse ve klavye konnektörleri
• USB
• CPU
• RAM bellek
• BIOS
• Yonga setleri
• Soğutma fanları
• Bağdaştırıcı kartları ve genişletme yuvaları
• CMOS pili
• Sabit diskler
• Ön panel konnektörleri
• Güç konnektörü

Bilmeniz gereken anakart özellikleri

İlk kez anakart satın alacağınız zaman tüm teknik özellikleri ve terimler kafa karıştırıcı gelebilir. ATX anakarta mı yoksa Mini ATX anakarta mı ihtiyacınız var? Hangi soket tipine ihtiyacınız var? Kaç adet RAM slotu gerekli? İşte bilmeniz gereken 8 anakart özelliği:

1️⃣ Form faktörü: ATX Micro ATX, Mini ITX

Anakart form faktörü, anakartın fiziksel boyutlarını ve düzenini ifade eder. Anakartın boyutunu ve şeklini belirlemek özelleştirme açısından önemli. En yaygın form faktörleri arasında; ATX, Micro ATX ve Mini ITX bulunuyor. ATX anakart, RAM için daha fazla yuvaya, genişletme kartları için daha fazla PCIe yuvasına ve daha fazla giriş/çıkış konektörüne sahip olur. Micro ATX, ATX’in küçültülmüş versiyonudur ve genellikle daha az genişletme yuvasına sahiptir. Mini ITX ise daha küçüktür. Anakartı seçerken bilgisayar kasanızın boyutunu ve eklemek istediğiniz bileşenlerin sayısını ve türünü göz önünde bulundurmalısınız.

2️⃣ İşlemci soketi türü: Intel mi AMD mi?

CPU soketi, ne tür işlemci takabileceğinizi belirlediğinden anakartın kritik bir bileşenidir. Seçtiğiniz CPU’nun türüyle eşleşmelidir. Intel işlemciler belirli Intel uyumlu yuvalara, AMD işlemciler belirli AMD uyumlu yuvalara oturur. Örneğin; Intel’in en yeni 12. nesil ve 13. nesil işlemcileri LGA 1700 soketi kullanırken, AMD’nin en yeni işlemcileri AM5 soket kullanır. Anakartı satın almadan önce işlemcinizin kullandığı soketi kontrol edin.

3️⃣ Yonga seti

Anakart yonga seti, diğer tüm donanım bileşenlerini etkili bir şekilde birbirine bağlamakla birlikte anakartınızın kaç adet USB bağlantı noktasına sahip olduğunu, veri aktarımlarının ne kadar hızlı olduğunu ve diğer donanım bileşenlerinin sayısını ve performansını da belirler. Ayrıca, farklı yonga setleri farklı CPU modellerini, bellek türlerini ve depolamayı destekler. Intel ve AMD, yonga setlerini harflere göre ayırır:

AMD

A: AMD’nin giriş seviye uygun fiyatlı anakart modelleridir.

B: AMD’nin en yaygın-popüler anakartlarıdır.

X: AMD’nin üst seviye anakartlarıdır.

Intel

H: Intel’in giriş seviye bütçe dostu anakartlarıdır.

B: Intel’in en çok kullanılan anakartlarıdır.

Z: Intel’in üst seviye anakartlarıdır.

X: Intel’in en yüksek performanslı anakartlarıdır.

4️⃣ RAM slotları ve RAM türü

Anakart üzerindeki RAM yuvaları, anakartın ne kadar ve ne tür RAM’i desteklediği gösterir. Anakartlarda en az 2 en fazla 8 RAM yuvası bulunur. RAM yuvalarının sayısı kadar anakartınızın desteklediği RAM türü de önemlidir. Markadan önce bellek performansını etkileyen RAM neslini seçmeniz gerekir. Çoğu modern anakart, ya DDR4 ya da DDR5 RAM’i destekler. DDR5 bellekler, daha yüksek kapasite, daha yüksek performans, daha iyi güç verimliliği ve daha yüksek kapasitede tek modül sunduğundan en iyi seçimdir.

5️⃣ Depolama soketleri

Anakartlar, depolama aygıtları için çeşitli konektörlerle gelir. HDD veya SSD’yi bağlamak için SATA (Seri ATA) bağlantı noktaları kullanılırken, SATA SSD’lerden daha hızlı olan NVMe SSD‘ler için M.2 yuvaları kullanılır. Konektörlerin sayısı ve türü, depolama cihazı seçiminizi ve sisteminizin veri okuma/yazma hızını etkiler.

6️⃣ Portlar

Anakart portları, USB, Ethernet, HDMI, DisplayPort, ses ve diğer giriş ve çıkışları içeren bağlantı noktalarıdır. Anakart satın alırken ihtiyaç duyacağınız bağlantı noktası sayısını ve mevcut en son standartları göz önünde bulundurmalısınız. USB-C portu, DisplayPort, HDMI, Ethernet, SATA ve M.2 portları mutlaka bulunmalıdır. Bu portlardan bazıları anakarta, bazıları ekran kartına entegredir.

7️⃣ PCI Express slotları

PCI Express (PCIe) yuvaları, anakartın ekran kartınız, ses kartınız, ağ kartınız dahil olmak üzere çeşitli donanım aygıtlarıyla iletişim kurmasına olanak tanıyan bir tür yüksek hızlı arabirimdir. Yuvalar, genelde x1, x4, x8 ve x16 olmak üzere çeşitli boyutlardadır. Rakamlar yuvanın sahip olduğu veri yolu sayısını ifade eder. Ne kadar çok yol olursa, veriler bilgisayar ile anakart arasında o kadar hızlı gidip gelir. Örneğin, çok fazla bant genişliği gerektirdiğinden ekran kartları için genellikle PCIe x16 yuvası kullanılır.

PCIe yuvalarının da farklı sürümleri vardır: 1.0, 2.0, 3.0, 4.0 ve 5.0. Her sürüm, önceki sürümün bant genişliğini iki katına çıkarır. Bu önemlidir çünkü bilgisayarınızın bileşenleri arasında verilerin ne kadar hızlı aktarılabileceği buna bağlıdır. PCIe yuvalarının önemli özelliklerinden biri; geriye dönük uyumluluk. Örneğin; PCIe 3.0 kartı PCIe 4.0 yuvasına takabilirsiniz; daha düşük PCIe 3.0 hızlarında da olsa çalışacaktır. Aynı durum, PCIe 3.0 yuvasına PCIe 4.0 kartı taktığınızda da geçerlidir.

8️⃣ Güç konnektörleri

Anakartın çalışması için güç kaynağı ünitesinden (PSU) gelen güç konektörlerini bağlamanız gerekir. Bir anakartta genelde iki ana güç konektörü bulunur: 24 pin ve 8 pin. 24 pinli ATX güç konnektörü, anakarta güç sağlayan ana güç konektörüdür. 8 pinli veya 4 pinli EPS konektörü özellikle işlemciye güç sağlar. Özellikle overclock tutkunları için tasarlanmış bazı anakartlarda işlemciye ekstra güç kararlılığını sağlamak için ek 4 pin ya da 8 pin güç konnektörleri vardır.