Çin, kısa bir süre önce Türkiye’nin bir süredir Çin’den ithal edilen tüm otomobillere uyguladığı ek gümrük vergileri nedeniyle Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) şikayette bulundu. Peki buradaki süreç nasıl işleyecek, ek gümrük vergileri kalkacak mı? Bu şikayetin henüz herhangi bir somut etkisi bulunmuyor ve esasında sürecin ilk aşamasını oluşturuyor.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), küresel ticaretin sorunsuz işlemesini sağlamak amacıyla üye ülkeler arasındaki ticari anlaşmazlıkları çözmek için gelişmiş bir Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması (AHM) sunuyor. Bu mekanizma, ülkeler arasındaki ticari uyuşmazlıkları uluslararası hukuk çerçevesinde çözüme kavuşturarak, ticaretin şeffaf ve adil bir şekilde devam etmesini sağlıyor. Anlaşmazlıklar yalnızca üye devletler arasında çözülüyor; bireysel firmalar veya sivil toplum örgütleri bu süreçte taraf olamıyor.
İlk resmi adım atıldı
Çin’in DTÖ’ya yaptığı “danışma talebi“, ticaret anlaşmazlıklarının çözümünde ilk resmi adım olarak biliniyor. Bu aşamada bazı anlaşmazlıklar çözülebilse de, sürecin daha ileri bir aşamaya taşınma ihtimali de bulunuyor. Türkiye, Çin’in bu adımına 10 gün içinde talebe cevap vermesi gerekiyor. Sürecin de taraflarca aksine bir karar alınmadığı takdirde 60 gün içinde tamamlanması gerekmekte. Eğer burada bir çözüm ortaya konamazsa Çin’in ilerleyebileceği dört aşama daha bulunuyor: Panel aşaması, temyiz aşaması, AHO onayı ve uygulama.
Eğer danışmalar sonuç vermezse, şikâyetçi ülke, Anlaşmazlık Halli Organı’ndan (AHO) bir panel kurulmasını talep edebilir. Bu aşamada, panel otomatik olarak kurulmakta ve ihtilafın çözümüne yönelik daha teknik bir süreç başlatılmakta. Panel üyeleri genellikle üç kişiden oluşur ve süreci 6 ay içinde tamamlamakla yükümlüdür.
Panel raporuna itiraz eden taraflar için bir üst inceleme mekanizması olarak Temyiz Organı devreye giriyor. Temyiz süreci, 90 gün içinde sonuçlanır ve rapor üyeler arasında dağıtıldıktan sonra, 30 gün içinde oybirliğiyle reddedilmediği takdirde AHO tarafından kabul edilir. Bu süreçte verilen kararlar bağlayıcıdır.
Sonuç olarak, kararın uygulanması taraflar için zorunludur. Eğer Çin’in şikayeti süreç içerisinde haklı bulunursa Türkiye, Çin’den ithal olarak gelen tüm otomobillere uyguladığı ek yüzde 40 gümrük vergisini yürürlükten kaldırmak zorunda kalacak. Eğer karar doğrultusunda düzenlemeler yapılmazsa şikâyetçi Çin, tazminat talebinde bulunabilir. Tazminat görüşmelerinden sonuç çıkmaması durumunda Çin, AHO tarafından, Türkiye’ye karşı bazı tarife tavizlerini ya da DTÖ hukukundan kaynaklanan diğer yükümlülüklerini yerine getirmemek yani askıya almak konusunda yetkilendirilebilecek. Makul süre içerisinde bir tazminat üzerinde anlaşılamaması durumunda Çin, Türkiye’ye karşı misilleme yapma hakkını da kazanacak.
Kaynak: Donanimhaber – https://www.donanimhaber.com/cin-turkiye-yi-sikayet-etti-ek-gumruk-vergileri-kalkacak-mi–182882
